Z niejednego filmu kojarzysz pewnie pana w kapeluszu, który siedząc na werandzie w bujanym fotelu pali fajkę i częstuje gościa szklanką burbona. Amerykańska whiskey jest wyjątkowa i nie mamy na myśli wyłącznie jej walorów smakowych. Tu trunek głęboko zakorzeniony w kulturze USA, który towarzyszył dosłownie każdemu pokoleniu Amerykanów. Dlaczego historia amerykańskiej whiskey jest tak ciekawa? Czym był okres prohibicji i jak wpłynął na Amerykę? W których stanach znajdują się popularne wśród turystów szlaki whiskey? Zapraszamy do lektury artykułu pełnego ciekawostek o najbardziej charakterystycznym dla USA alkoholu!
[Współpraca reklamowa z Lidl Polska]
Szlakiem amerykańskiej whiskey
Jakiś czas temu napisaliśmy obszerny artykuł o najpopularniejszych trasach podróży po USA. W nim wspomnieliśmy między innymi o szlaku amerykańskiej whiskey, którą wytwarza się przede wszystkim w Tennessee i Kentucky – pięknych, spokojnych, górzystych obszarach we wschodniej części kraju. Jeśli szukasz pomysłu na urozmaicenie swojego planu zwiedzania USA, skontaktuj się z nami po więcej informacji i odwiedź te wyjątkowe stany.
-
- Lynchburg, Tennessee – wejście do jednej z najprężniej działających destylarni whiskey na świecie. Jest wpisana na listę narodowych zabytków. Zwróć uwagę na przepiękną architekturę.
-
- Sielanka… Podczas zwiedzania można odpocząć w bujanym fotelu i poczuć się jak na planie westernu. 🙂
Ale skąd w ogóle pomysł na turystyczne szlaki śladami alkoholu? Czy amerykańska whiskey jest naprawdę aż tak ciekawa? Odpowiadamy bez wahania – TAK! Choć dziś Amerykanie częściej sięgają po piwo niż alkohole mocne, jak wódka, tequila czy whiskey (na podstawie badań Gallup z 2023 r.), to właśnie ta ostatnia jest najbardziej charakterystycznym trunkiem w USA. Amerykańska whiskey towarzyszyła narodowi od samego początku jego kształtowania się. Doprowadziła nawet do głośnej rebelii, a w czasie prohibicji była produkowana i dystrybuowana nielegalnie, zasilając portfele takich gangsterów, jak Al Capone. Dziś należy do jednych z najbardziej kultowych alkoholi na świecie.
Początki, czyli krótka historia amerykańskiej whiskey
Nie jest dokładnie znana, ale kilku faktów możemy być pewni. Po pierwsze, amerykańscy Indianie nie znali alkoholu, a na ich tereny przywieźli go europejscy imigranci. Po drugie, jak dowiadujemy się z portalu Winnica Lidla, amerykański klimat nie sprzyjał uprawie jęczmienia, dlatego Irlandczycy i Szkoci w USA próbowali wykorzystywać inne składniki do produkcji popularnego na wyspach trunku. Idealna okazała się kukurydza, łatwa w uprawie i dająca charakterystyczny, lekko słodkawy posmak, który na dobre zagościł w amerykańskich sercach. Z czasem zaczęły powstawać różne odmiany amerykańskiej whiskey, zależne chociażby od ilości wykorzystanych w produkcji ziaren kukurydzy, o czym napiszemy jeszcze w dalszej części artykułu.
Whiskey Rebellion
Jest wiele przykładów z przeszłości, które pokazują, jak głęboko zakorzeniona w amerykańskiej historii i kulturze jest whiskey. Pierwszym jest wydarzenie, do którego doszło tuż po uzyskaniu przez kraj niepodległości. Wojna z Anglikami była tak wycieńczająca dla gospodarki, że za czasów prezydentury Jerzego Waszyngtona jeden z tak zwanych ojców założycieli, Alexander Hamilton, postanowił ratować budżet nowym podatkiem – pierwszym podatkiem nakładanym na krajowe produkty w amerykańskiej historii. Miał być pobierany od każdego galonu wyprodukowanej whiskey. To rozwścieczyło zwłaszcza małych, lokalnych producentów.
Rebelia o whiskey. Ilustracja przedstawia poborcę podatkowego, którego rebelianci wytarzali w smole i pierzu
W 1794 r. tak zwani „Whiskey Boys” rozpoczęli protesty, które przerodziły się w pełną przemocy rebelię, rozlewającą się po kilku stanach. Prezydent Waszyngton nie tylko postanowił zbrojnie zwalczyć rebeliantów, ale nawet sam stanął na czele powołanej w tym celu 13-tysięcznej armii! Wydarzenia miały ogromny wpływ na dalsze losy amerykańskiej polityki i zaostrzyły dyskusje na temat centralizacji władzy w nowopowstałym państwie.
Przygotuj się do podróży.
Przeczytaj nasz przewodnik po USA!
Prohibicja w USA
To kolejny, bardzo ciekawy wątek amerykańskiej historii. Początki brytyjskich kolonii w Ameryce (pierwsze dekady XVII w.) były związane z migracją prześladowanych w Europie purytanów – osób wręcz fanatycznie głębokiej wiary, dla których nie tylko alkohol, ale nawet taniec czy teatr były dziełami szatana. Takie przekonania kontrastowały z zachowaniami wielu późniejszych imigrantów, co pośrednio doprowadzało do konfliktów i podziałów społecznych jeszcze wiele dekad później.
XIX wiek to zwiększająca się popularność ruchów na rzecz prohibicji, które działały w odpowiedzi na astronomicznie wysokie spożycie alkoholu w USA, kilkukrotnie wyższe od dzisiejszego. Na poziomie federalnym prohibicję wprowadziła w 1920 roku 18. poprawka do konstytucji, ale tak naprawdę egzekwowanie przepisów było bardzo nieskuteczne. W tym okresie ogromną popularnością cieszył się tak zwany moonshine, czyli bimber pędzony nielegalnie, po nocach, przez lokalnych producentów. W barach powszechnie sprzedawano alkohol spod lady, lekarze masowo wystawiali recepty na whiskey w celach zdrowotnych, a przemyt stał się źródłem dochodu dla gangów w całym kraju. Fortuny na nim dorobił się na przykład Al Capone. W połączeniu z Wielkim Kryzysem, skutkowało to coraz większą przestępczością i rozwinięciem czarnego rynku.
Po 13 latach zwiększającej się przestępczości prohibicję zniesiono. Do dziś jest jednak ważnym elementem amerykańskiej kultury – tłem wielu historii, filmów, a nawet inspiracją dla producentów, którzy nie tylko recepturą, ale nawet kształtem swoich butelek (a raczej słoików) nawiązują do popularnych wówczas moonshines.
Gazety z informacjami o zniesieniu prohibicji w USA. Zdjęcie wykonane podczas zwiedzania destylarni w Tennessee.
Amerykańska whiskey dzisiaj
Dzisiejsza produkcja whiskey w USA jest fascynująca i pełna najróżniejszych odmian. Z jednej strony amerykańskie firmy przywiązują dużą wagę do tradycji, o czym przekonaliśmy się podczas podróży do Tennessee. Zwiedzając starsze destylarnie można dostrzec ogromną dumę z ich korzeni. Wielu producentów od pokoleń wytwarza trunek w dokładnie tych samym miejscach, bez gigantycznych zakładów rozsianych po świecie, mimo często globalnej skali działalności. To robi wrażenie! Z drugiej strony, ta tradycja miesza się z nowoczesnością, bo często oprócz klasycznych produktów można spotkać najróżniejsze edycje limitowane czy smakowe.
Beczki burbona w destylarni z miejscowości Loretto, w Kentucky
Burbon a amerykańska whiskey
Najważniejszym obszarem produkcji amerykańskiej whiskey są stany Tennessee i Kentucky. Przy czym ten drugi słynie szczególnie z burbona, który jest pojęciem węższym niż whiskey (każdy burbon to whiskey, ale nie każde whiskey jest burbonem). Aby trunek mógł nosić to miano, musi spełniać kilka warunków: być tworzony w USA i wyłącznie z naturalnych składników, wykorzystywać w produkcji mieszankę zbóż, której przynajmniej 51% stanowi kukurydza i leżakować w nowych, opalanych beczkach dębowych. A to nie koniec wymogów!
Więcej o burbonie dowiesz się na portalu Winnica Lidla. Można tam zarezerwować alkohole z całego świata, w tym amerykańskie whiskey, i często już nawet kolejnego dnia odebrać i opłacić je w Lidlu, przy okazji codziennych zakupów. 🙂
Ciekawostki o amerykańskiej whiskey
Jest ich całe mnóstwo! Bo jak mogłoby ich nie być, skoro mowa o produkcie z tak bogatą historią? Oto kilka ciekawostek o whiskey w USA:
- Jak już pisałem, za prezydentury Waszyngtona wprowadzono podatek na whiskey. Na sprzeciwiających się przepisom rebeliantów nasłano uzbrojoną milicję. Mało tego, prezydent osobiście stanął na jej czele jako dowódca! Ale najbardziej ciekawe w tej historii jest to, że… Jerzy Waszyngton sam był producentem whiskey. I to nie byle jakim. Jego destylarnia była w tym czasie jedną z najprężniej działających w całych kraju i wytwarzała 11 tysięcy galonów trunku. Można ją dziś zwiedzać.
- Oprócz flagi, w Ameryce każdy stan ma długą listę przeróżnych, charakterystycznych dla siebie, oficjalnych symboli – między innymi zwierząt, roślin, minerałów, ale też napojów. W Alabamie jest nim nie mleko, nie soda, nie napar z ziół, nie sok, ale… tak, zgadzaliście. Lokalna whiskey.
- Z kolei w Kentucky oficjalne motto nawiązuje do tutejszych słynnych koni i wyścigów konnych – Kentucky Unbridled Spirit (Nieokiełznany charakter/duch Kentucky). „Przypadkiem” tak się składa, że „spirit” po angielsku to też określenie na mocny alkohol.
- Choć od czasów prohibicji minęło ponad 100 lat, do dziś obowiązuje ona w niektórych hrabstwach. Na mapie widzisz te, które są „suche” częściowo – kolor żółty lub całkowicie – kolor czerwony. Jak na ironię, tych drugich najwięcej znajduje się w Arkansas oraz… Kentucky i Tennessee!
Prohibicja w USA dzisiaj
- Zużyte w produkcji burbona beczki wykorzystuje się do nadania specyficznego posmaku innym produktom. Przykład? Trafiają do nich papryczki chilli, tworzące później sos Tabasco!
- Najstarsza do dziś funkcjonująca destylarnia whiskey w USA znajduje się w mieście Frankfort, w Kentucky. Została założona w 1787 roku, jeszcze w czasie wojny o niepodległość.
- W 2018 r. ponad 2 tysiące destylarni było zarejestrowanych w USA. Z kolei w Kentucky istnieje więcej beczek burbona niż… ludzi! Amerykańska whiskey jest naprawdę… szalenie popularna!
Jeśli uważasz ten artykuł za ciekawy i chciałbyś się odwdzięczyć, możesz postawić nam wirtualną kawę. Dziękujemy!
10 kultowych szos Ameryki (+ kilka mniej znanych!)
Więcej artykułów o USA:
